باغ سازی ایران در دوره اسلامی

با گرویدن ایرانیان به دین اسلام این جهان بینی اسلامی از عمق بیشتری برخوردار و باعث ترویج باغ سازی ایرانی در اقصی نقاط عالم اسلامی گردید .

 

باغ تمثیلی از بهشت برین

 

در قرآن کریم در توصیف بهشت آمده است که :

و کسانی را که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند بشارت ده که باغهایی ( جنات ) نصیب آنها خواهد شد که نهرهایی از زیر قصرهای آن جریان دارد . هر زمان میوه ای از آن به ایشان داده می شود می گویند پیش از این ( در دنیا ) مانند اینها روزی ما شد ( قالو هذا الذی رزقنا من قبل واتو به متشابها ) و نعمتهای گوناگون به آنها داده خواهد شد ( و بشرالذین امنو و عملوالصالحات ان لهم جنات تجری من تحتها الانهار کلما رزقوا من ثمره رزقا قالو هذا الذی رزقنا من قبل و اتو به متشابها و لهم فیها ازواج مطهره و هم فیها خالدون ) قرآن کریم سوره بقره آیه  25 .

تاثیر باغ سازی ایران بر باغ سازی سایر ملل

به گواهی تاریخ ، در اروپای قرون وسطی که از حیث وجود خرافات و نادانی همانند آن دوره که مردم آن مناطق در شهر هایی نامانوس و در خانه هایی بسیار کوچک واقع در کوچه های تنگ زندگی می کرده و به ندرت در خانه ای درخت و سبزه می کاشتند و باغ عمومی و فضای سبز معنا و مفهومی نداشته و میادین عمومی شهر نیز در گورستان و کلیسا خلاصه می شده است . چون شهرهای آنجا نیز عموما در محاصره برج و بارو های دفاعی قرار داشته ، با ازدیاد جمعیت مرتب بر تراکم ساختمانها افزوده می شده و به طور کلی عناصر تشکیل دهنده شهرهای آنجا کلیسا و منازل بوده است .

 

در دنیای رنسانس نیز که آغاز باروک بوده و باغسازی در اروپا اوج خود را طی می کرده است . جهانگردان اروپایی همچون پیترودلاواله و شاردن که در آن عهد باغهای اصفهان را دیده اند یاد آور شده اند که برای اولین بار در عمر خود چنین مناظری را مشاهده کرده اند .

شیوه باغسازی در کشور های شرقی نیز از باغهای ایران بهره گرفته است . بابر شاه از شاهان مغولی حاکم بر هند شیوه باغ آرایی ایرانی را به سرزمین هند برد و باغ هایی در آکرا واقع در شمال هند احداث کرد که معدودی از آنها تا به امروز موجود است .

تاج محل ( مراجعه به ویکی پدیا )

مزار ارجمند بانو ملقب به ممتاز محل ، همسر پنجمین پادشاه گورکانی موسوم به شاه جهان است . این بانو در اصل ایرانی تبار است . ساخت این بنا ( باغ مزار ) در اگرا بین سالهای 1040 تا 1057 ه . ق به مدت هفده سال با طرح باغ سازی ایرانی به طول انجامید و طی مراسمی خاتمه یافت و بنای مجموعه تاج محل اعلام شد

 

نفوذ باغ سازی ایرانی – اسلامی در اسپانیا

 

در زمانی که اروپا تلاش می کرد تمدن خود را که با سقوط رم از دست رفته بود دوباره زنده سازد اسپانیایی ها تحت فرماندهی مورها ( مردم مسلمان شمال غربی آفریقا که از سال 700 تا 1492 میلادی بر اسپانیا سلطه جسته و باعث نفوذ فرهنگ خود در آن مملکت شدند ) زندگی آرام و غنی را می گذراندند . لذا در این دوران باغهایی تفریحی و پر تجمل بسیاری ساخته شد . تاثیر این سبک باغ سازی هنوز در باغ الحمرا در گرانادا که در قرن 14 میلادی ساخته شد به چشم می خورد . این قصر چهار باغچه دارد که به سبک باغهای شرقی بنا شده است .

 

نگین طبیعی مجموعه باغ الحمرا ، حیات شیران است . ابعاد این حیات 28/5در 15/7متر است . وجه تسمیه این حیات سنگابه مرمرینی است که برگرده دوازده شیرسوار است . آب از دهان شیران به جویهای مرمرین می ریزد . این جویها نیز به نوبه خود به مجراهای آب اتاقهای مجاور مرتبط هستند . حیاط توسط دو جوی آب به شکل یک چلیپا به چهار بخش تقسیم می شود . در اصل در این بخشها درختان پرتقال کاشته شده بود . الحمرا با وجود طرح سه بخشی آن ، به دقت از تقارن پرهیز دارد . به جای آن ، از تضاد بین فضاهای باز و بسته ، پر و خالی ، نور و تاریکی ، عملکردهای خصوصی و عمومی ، و برجهای حجیم و رواقهای سبک در طراحی آن استفاده شده است .